Asielbeleid onder de nieuwe wet

De opvang van asielzoekers staat volop in de belangstelling. In Wageningen is er veel commotie rond de huisvesting van asielzoekers die onder het generaal pardon vallen. Maar ook de onduidelijkheid bij de nieuwe asielwetgeving is fors. Halverwege 2007 zijn er afspraken gemaakt tussen Den Haag en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Den Haag zorgt voor humane en zorgvuldige wijze van uitvoering van de asielprocedure, en gemeenten zullen uiterlijk 2009 met de noodopvang stoppen. Op initiatief van D66 en Stadspartij heeft de commissie Samenleving gediscussieerd over de rol van Wageningen in de nieuwe situatie. Welke taken zou de gemeente op zich moeten nemen?

Voorkom incidentenpolitiek
De ChristenUnie is blij met deze start voor gemeentelijk beleid. Het op tijd ontwikkelen van een visie op de problematiek van asielzoekers ‘nieuwe wet’ is hard nodig. Dat wordt wel pijnlijk duidelijk uit de trieste gang van zaken rond ‘oude wetters’ in Wageningen in de afgelopen maanden. College en raad holden van ene incident naar het andere: leefgeld, sloop Kolkakkerweg, huisvesting WICC, verhuisperikelen, etc. De onduidelijkheid veroorzaakte ook grote onrust bij de asielzoekers. De ChristenUnie wil daarom op tijd kaders stellen. Zo voorkom je dat Wageningen steeds maar bezig is met blussen van brandjes en incidentenpolitiek.

Rolverdeling
Wat is volgens de ChristenUnie nu de rolverdeling? In wezen is het simpel. Het uitzetten van uitgeprocedeerde asielzoekers is uitsluitend de taak van het Rijk. Als de openbare orde (onrust over uitzetten; illegaliteit) in gevaar komt, heeft de burgermeester bevoegdheden om in te grijpen. En de gemeente heeft een zorgplicht voor al haar inwoners. Dus: stoppen met noodopvang in 2009 kan alleen als blijkt dat uitgeprocedeerde asielzoekers niet op straat komen. Wageningen heeft in het verleden veel gaten gedicht die het Rijk liet vallen. Het huidige kabinet heeft duidelijk de intentie om de zaken beter aan te pakken. De ChristenUnie is blij met het generaal pardon en doelen van het kabinet. Maar het is nu ook aan het Rijk om de daad bij het woord te voegen en een sluitend terugkeerbeleid te voeren! Faalt Den Haag daarin, dan is het de plicht van de gemeente om noodhulp te bieden aan mensen die anders op straat komen te staan.

Bijbelse principes
Niet alle politieke partijen zijn blij met noodopvang van asielzoekers. Maar wat is het alternatief voor vluchtelingen die bijvoorbeeld legaal in Nederland een nieuwe aanvraag indienen op medische gronden, maar geen recht hebben op opvang? Of die niet terug kunnen omdat het land van herkomst weigert mee te werken? Veel asielzoekers vertrekken ‘met onbekende bestemming’. Die onbekende bestemming is naar alle waarschijnlijkheid de illegaliteit. De ChristenUnie is daar fel op tegen. Mensen moeten dan stelen om aan geld te komen, of komen in de prostitutie terecht. Vanuit Bijbelse principes vindt de ChristenUnie het onaanvaardbaar mensen die geen andere mogelijkheden hebben op straat te zetten. In het Oude Testament zijn al duidelijke leefregels te vinden wanneer het om vreemdelingen gaat. De vreemdeling is je medemens bij uitstek. Jaag hem niet op, jaag hem niet weg.

Niet zelf het wiel uitvinden
Het probleem speelt natuurlijk niet alleen in Wageningen. De ChristenUnie vindt dat gemeenten gezamenlijk moeten optrekken. Opvang is een bovenlokale zaak. De gemeenten waar deze problematiek speelt moeten samen met het Rijk op zoek naar een effectieve aanpak. Een aanpak die voorkomt dat asielzoekers op straat zwerven of in de illegaliteit terecht komen. Samenwerking kan op verschillende niveaus. In Friesland bijvoorbeeld heeft de provincie zelf een monitorcentrum opgericht met als doel te voorkomen dat asielzoekers in Friese gemeenten op straat komen. Het is typisch Wagenings om het voortouw te nemen. Dat is prima, maar de ChristenUnie vindt wel dat Wageningen niet opnieuw, en in haar eentje, het wiel moet uitvinden. Probeer de problemen in ruimer verband aan te pakken. Kijk naar andere gemeenten hoe zij kaders voor noodopvang voor asielzoekers opstellen. Leer van elkaar, stimuleer elkaar en zorg gezamenlijk dat Den Haag ook doordrongen is van de gaten in de nieuwe wet.

Sluitend terugkeerbeleid
De ChristenUnie stelt daarom voor allereerst een grondige evaluatie te maken van de fouten in de oude situatie en een schets van de nieuwe situatie. Dat kan in een raadswerkgroep ondersteund door experts. Breng in kaart waar zaken wringen, welke asielzoekers op straat dreigen te komen en welke kaders daarvoor gesteld moeten worden. Koppel dit terug in een groter verband (WERV, provincie) om tot een gezamenlijke aanpak te komen. Gebruik kanalen in bijvoorbeeld de VNG om de hiaten in de wet duidelijk te krijgen. Want: als het Rijk zorgt voor een sluitend terugkeerbeleid, wordt de noodopvang voor asielzoekers vanzelf overbodig.

Jan Dijkstra
Lid steunfractie ChristenUnie